DİYABET TANILI HASTALARDA KORUYUCU AYAK BAKIMI
1) AYAK TEMİZLİĞİ
Ayaklarınızı günlük ılık su ve sabunla yıkamalı ardından pamuklu yumuşak bir havlu veya bez ile kurulamalısınız. Suyun sıcaklığını yıkama öncesi elle veya dirsekle kontrol etmelisiniz, eğer ilerlemiş his kaybınız varsa bu işlem yakınınız tarafından yapılmalıdır, böylelikle ayaklarda sıcak suya bağlı yanığın önüne geçilir.
Kurulama işlemi yapılırken özellikle her bir parmak arası nazikçe kurulanmalı parmak aralarınız ıslak veya nemli kalmamalıdır. Buna dikkat edilmemesi halinde mantarlaşma ve buna bağlı yaralanmalar gerçekleşebilir.
2) NEMLENDİRME
Ayaklarınıza her gün düzenli olarak nemlendirici bir krem uygulamalısınız ancak parmak aralarınıza krem uygulamamalısınız.
Nemlendirme işlemi ile topuk çatlaklarının ve bası noktalarında nasır oluşumunun önüne geçerek koruma sağlamış olursunuz.
3) AYAK MUAYENESİ
Günlük olarak yapılması önerilen ayak muayanesinde ayak tabanı ve parmak aralarını da görecek şekilde ayağınızı kontrol etmelisiniz. Ayak tabanı kontrolü için ayna kullanılabilirsiniz.
Muayene sırasında ayakta veya tırnaklarda herhangi bir deformasyon olup olmadığını nasır veya çatlak oluşumunu gözlemlemelisiniz. Ayaklarınızda herhangi bir kızarıklık, morluk, siyahlaşma, şişlik veya bül, küçükte olsa bir yaralanma veya tırnak diplerinde herhangi bir akıntı, kanama varsa doktorunuzla veya diyabet hemşirenizle iletişime geçmelisiniz.
Görme kaybınız varsa bu işlem yakınınız tarafından yapılmalıdır. Yıkama ve nemlendirme işlemi esnasında hasta yakını bunu kontrol edebilir.
Bunlara ek olarak diyabeti olan hastalarda;
Duyu kaybı yok ise yılda bir kez
Duyu kaybı var ise 6 ayda bir kez
Duyu kaybı ve ülser gelişimi var ise 3 ayda bir
Duyu kaybı, ülser ve deformite var ise ayda bir
Charcot deformitesi var ise ayda bir kez sağlık profesyonelleri tarafından kapsamlı ayak muayenesi yapılmalıdır.
4) TIRNAK KESİMİ
Tırnak kesimini banyodan sonra tırnaklarınız yumuşakken yapılmalısınız.
Tırnaklarınızı düz olacak şekilde görebileceğiniz ve dokunabileceğiniz kadar uzun olacak şekilde kesmelisiniz. Tırnaklarınızı kestikten sonra, pürüzlü kenarları bir tırnak törpüsü yardımıyla törpüleyin.
Tırnaklarınızı dipten kesmemelisiniz. Tırnaklar çok kısaysa, tırnak yanları etin içine gömülür buda tırnak batmasına ve tırnak yatağının bozulmasına neden olur.Tırnağın kenarlarını koparmaktan veya keskin bir aletle kesmekten delmekten kaçının, çünkü bu tırnağa/deriye zarar verip enfeksiyona yol açabilir.
Tırnaklarınız kalınsa veya tırnaklarınızı kesmeyi zor buluyorsanız, haftada bir törpüleyin.Törpü işlemini tırnaklar kuruykenyapmalısınız.
Görme kaybınız varsa bu işlemler yakınınız tarafından yapılmalıdır
Tırnaklarınız çok ince ve kırılgansa buna uygun tırnak güçlendirici serumları kullanabilirsiniz.
Kullandığınız tırnak makası ve törpü seti size ait olmalı ve başkası tarafından kullanılmamalıdır.
Tırnaklarınızda batık, kalınlaşma veya mantarlaşma varsa podologa danışarak tırnak bakımınızı yaptırabilirsiniz.
5) ÇORAP SEÇİMİ
Kullandığınız çoraplar naylon veya dikişli çoraplar olmamalıdır. Bunun yerine pamuklu, bambu veya gümüş gibi kaliteli kumaşlarla üretilen, hava alabilen çoraplar tercih edebilirsiniz. Çoraplar parmakları sıkıştırmayacak, bilek kısmındaki şeritler sıkı olmayıp dolaşımı engellemeyecek şekilde seçilmelidir.
Mümkünse açık renkli çorap tercih etmelisiniz böylelikle herhangi bir yaralanma olması halınde fark etmek daha kolay olacaktır.
Çoraplarınızı günlük olarak değiştirmelisiniz.
Ayaklarınızda terleme sorunu varsa ayak pudrası kullanabilirsiniz.
6) AYAKKABI SEÇİMİ
Ayakkabı tercih ederken ayağınız üç boyutunu ele almalısınız; uzunluk, genişlik ve yükseklik ( ayakkabı derinliği) ve her zaman ayakkabı almadan önce ölçüm yaptırmalısınız. Ayakkabı taban genişliği ile ayak taban genişliğiniz aynı olmalıdır.
Ayakkabı için ölçüm yapılacaksa veya yeni ayakkabı alacaksanız bu işlemi gün sonuna doğru ayaklarınız şişken yapmalısınız.
Tercih ettiğiniz ayakkabı ayağınızı sıkmamalı ya da büyük olmamalı ayağı tam kavramalı ve ayakkabının burun kısmı yuvarlak olmalı, parmaklarınızın ayakkabı içinde hareket kısıtı olmamalıdır. (Eldiven taktığımızda elimizi sıkmadığı ya da elimizden çıkmadığı gibi ayakkabılarda da öyle olmalıdır).
Ayakkabınızın içtabanında özellikle parmak kısmında dikiş olmamalıdır. Destek sağlayan ve basıyı azaltan çıkarılabilir, yumuşak tabanlıklara sahip ayakkabılar tercih edebilir, konforu ve korumayı daha da artırmak için özel tabanlık yaptırabilirsiniz.
Hava akışı olan mümkünse gerçek deri gibi malzemeden üretilen ayakkabılar tercih ederek ayaklarınızın kuru kalmasını sağlayıp ve mantar enfeksiyonu riskini azaltabilirsiniz.
Ayakkabınızın dış yüzeyi darbelere karşı koruma sağlayabilmeli darbe emici özelliği olmalıdır.
Ayakkabılarınızın altı dışarıdan yabancı madde batmasını engelleyebilecek malzemeden olmalıdır. Ayakkabınız kaymaz tabanlı ve destekleyici olmalıdır özellikle topuk kısmı daha sert ve yüksek olmalıdır. (3 cm’ye kadar olabilir). Sağlam, kaymayan tabanlar dengeyi artırır ve düşmeleri önler, bu nedenle nöropati veya denge sorunları olan kişiler buna özellikle dikkat etmelidirler.
Yeni satın aldığınız ayakkabıyı iki saatten uzun kullanmayın aralıklı olarak giyerek ayağınıza yeterince uyumlandığında günlük hayatta daha rahat kullanabilirsiniz.
Hergün aynı ayakkabıyı giymemelisiniz. En az iki ayakkabınız olmalı ve günlük değiştirmelisiniz. Ayakkabılarınızı giymeden önce silkeleyip içini kontrol etmelisiniz tabanlığınızda herhangi bir sorun var kıvrılmış ya da bozulmuşsa düzelterek giymelisiniz.
Ayakkabılarınızı düzenli aralıklarla kontrol ederek eğer ayakkabının dış tabanında aşınma olursa ayyakabınızı değiştirmelisiniz.
Bağcık, cırt cırt veya kayışla bağlanan deri bir ayakkabı ayaklarınızın yerinde sabit kalmasını sağlayarak sürtünmeyi önlemeye yardımcı olacaktır. Ancak bağcıkları çok fazla sıkıp dolaşıma engel olmamalısınız. Özellikle kalın çorap tercih ettiğinizde beğcıklarınızı daha gevşek kullanmalısınız.
Ayaklarınız gün içinde uzun süre ayakkabıda kalıyorsa yanınızda daima yedek çorap bulundurun ayağınızın terlemesi halinde çoraplarınızı değiştirmeniz gerekir. Ayakkabılarınızı kesinlikle çorapsız giymemelisiniz
Ayağınızda herhangi bir şekil bozukluğu varsa mutlaka bası analizi yaptırıp ayağınıza özel ayakkabı kullanmalısınız.
7)AYAĞIN ISISI
Ayaklarınızda his kaybına bağlı üşüme hissetmeniz halinde ısınmak için ısıtıcılar yerine yünlü kalın çoraplar veya patik kullanabilirsiniz. Isıtıcılar siz farkında olmadan ayağınızda yanık vb yaralanmalara neden olabilir.
8) DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Başkasının kullandığı ilaçlar ya da bilimsel dayanağı olmayan bitkisel karışımlar kullanılmamalıdır.
Ayakta oluşan yaralanmalar ihmal edilmemeli, yaralanma oluşunca ılık su ve bebek şampuanıyla yıkanıp kurulanıp gazlı bez ile kapatılarak en yakın Diyabetik Ayak Merkezi veya Kronik Yara Birimine başvurulmalıdır.
Kumsalda yürürken çıplak ayakla dolaşmamalı mutlaka tabanı sağlam terlik kullanmalısınız aynı şekilde denize girerken deniz ayakkabısı kullanmalı. Yere çıplak ayakla basmamalısınız. Parmak arası veya ayak sırtı çok açık terlik kullanmayınız, arkası kapalı dış tabanı daha sert iç tabanı yumuşak terlikleri tercih edebilirsiniz. Ev içerisinde de mutlaka ayağınıza uygun çorap veya terlik kullanmalısınız.
Seyahat ederken yanınızda yedek çorap bulundurun ve ayaklarınızı mümkün olduğunca kemer hizasında tutun. Çünkü sürekli aşağı sarkması ayaklarda ödem ve dolaşım sorunları oluşmasına neden olabilir. Uzun yolculuklarda kan dolaşımını arttırmak için her saat başı hareket edin.
İlk kez diyabet tanısı alan hastalar, herhangi bir sağlık merkezinde diyabet hemşiresiyle görüşerek detaylı bilgi alabilir. Eğer bu süreci duygusal olarak yönetmekte zorlanıyorsanız, sağlık profesyonellerinden destek alabilirsiniz.
Ayaklarınızda aşağıda belirtilen sorunlardan herhangi biri oluşursa derhal sağlık profesyonellerine başvurmalısınız.
*Ayakkabı sürtünmeleri veya darlığı sebebiyle ciltte kızarıklık veya su toplama
*Ayakların ısı kaynaklarına teması sonucu yanması
*Ayakta taban çökmesi, şişlik, şekil bozukluğu veya renk değişimi
*Tırnak kesimi esnasında kanama olması
*Tırnak batması, nasır, siğil, mantar veya buna benzer sorunlar
* Yabancı cisim batması
KRONİK YARALARIN TEDAVİSİNDE DOĞRU YAKLAŞIMLAR afişine ulaşmak için tıklayınız.
BASINÇ YARALANMALARINI ÖNLEMEDE VE TEDAVİDE DOĞRU YAKLAŞIMLAR afişine ulaşmak için tıklayınız.
BASINÇ YARALANMALARINI ÖNLEMEDE VE TEDAVİDE DOĞRU YAKLAŞIMLAR broşürüne ulaşmak için tıklayınız.
10 ADIMDA AYAĞINIZA SAĞLIK broşürüne ulaşmak için tıklayınız.